Кӗҫнерникун, раштавӑн 18-мӗшӗнче, Шупашкарти Карл Маркс урамӗнче Митта Ваҫлейӗн асӑну хӑми ҫакӑнса тӑракан ҫурт умӗнче чечек хучӗҫ — паллӑ чӑваш ҫыравҫине тытса кайнӑ куна асӑнчӗҫ. Мероприятие Илле Иванов ертсе пыракан преми фончӗ тата «Ирӗклӗх» пӗрлешӳ хутшӑннӑ.
Митта Ваҫлейӗ (1908, пуш, 5 — 1957, ҫӗртме, 10) — чӑваш ҫыравҫи, тӑлмачӗ. Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫра ҫуралнӑ. Ялти шкула пӗтерсе Чӗмпӗрти чӑваш шкулне вӗренме кӗнӗ, унта вӗреннӗ чухне литературӑпа хавхаланнӑ. 1937 ҫулта айӑпсӑр айӑпланӑ, 1954 ҫулта таса ятне тавӑрнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Шупашкарта 1931–1937 тата 1955–1957 ҫулсенче пурӑннӑ ҫурт умӗнчи асӑну хӑми умне Митта Ваҫлейӗн ятне чӗрере упракансем пухӑнчӗҫ.
Ҫак кун, 1957 ҫулта, чӑваш сӑвӑҫи, Ҫеҫпӗл Мишшин чӑваш реформине малалла тӑсаканӗ, Василий Егорович Митта, тӑван ялӗнче, акатуй уявне кайнӑскер, вӑхӑтсӑр вилет. Сӑваплӑ асӑнӑва йӗркелекенсенчен пӗри — Илле Арсентьевич Иванов. Паллӑ сӑвӑҫа пуҫ тайма Митта Ваҫлей ячӗллӗ преми лауреачӗсемпе, хула шкулӗсенче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсемпе пӗрле наци конгрессӗн хастарӗсемпе «Сӑвар» фонд ертӳҫи пулчӗҫ. Поэта асӑнса сӑмах каларӗҫ, вӑл вилнӗ куна аса илчӗҫ. Пурӗ 12 ҫын пуҫтарӑнчӗ, асӑну хӑми ҫине чечек хучӗҫ. Ҫитес ҫул Митта Ваҫлейӗн преми лауречӗсене пурне те ҫак вырӑнта курас шанӑҫпа саланчӗҫ.
Чечек хуни пӗрлехи сӑн ҫапнипе вӗҫленчӗ.
Раштавӑн 18-мӗшӗнче, Митта Ваҫлейне тытса кайнӑ кун, 14 сехетре Шупашкарта ӑна асӑнма пухӑнӗҫ. Тӗлпулу К. Маркс урамӗн 26-мӗш ҫурчӗ умӗнче пулать. Пурне те йыхравлаҫҫӗ.
Тӗлпулу хыҫҫӑн Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн вулавӑшӗнче 2014 ҫулта Митта Ваҫлейӗн ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвасси тата М. Ваҫлей ячӗллӗ преми лауреачӗсене чысласси пирки пуҫарнӑ ыйтусене сӳтсе явӗҫ.
Ҫитес кунсенче, пушӑн 4-мӗшпе 5-мӗшӗсенче, Аслӑ Сӑвӑҫӑмӑрӑн 105 ҫулне халалласа Митта уявне ирттерме пулӑртнӑ. Йӗркелекенсем: Митта Ваҫлейӗн Хунти, Чӑваш наци конгресӗ, Патӑрьел район администрацийӗ, Патӑрьел районӗнчи «Авангард (Паянхи сас)» хаҫат редакцийӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарти тата Аслӑ Арапуҫри Митта ячӗллӗ шкулсем.
Уяв программинче Шупашкарти Карл Маркс урамӗнчи 26 ҫурт умӗнче вырнаҫнӑ асӑну хӑми умне чечекпе пуҫ тайни, Митта Ваҫлейӗн палӑкӗ умӗнче чечекпе пуҫни тайни, шкул ачисемпе тӗлпулу ирттерни пулӗ. Шупашкарта чечексем пушӑн 4-мӗшӗнче 10 сехетре хурӗҫ, Ҫӗнӗ Шупашкарти палӑк умне — 11 сехетре. Уяв программине ҫавӑн пекех Патӑрьелти район администрацийӗнчи тӗлпулӑва (пушӑн 5-мӗшӗ, 10 сехет), «Ҫӑкӑр» музейпе паллашнине (пушӑн 5-мӗшӗ, 10 сехет ҫурӑ), Аслӑ Арапуҫ ҫӑви ҫинче Митта Ваҫлейӗн вил тӑпри ҫине чечексем хунине (пушӑн 5-мӗшӗ, 13 сехет), Аслӑ Арапуҫӗнчи шкулти тӗлпулӑва (пушӑн 5-мӗшӗ, 14 сехет) кӗртнӗ.
17 ҫул Сталин тӗрмисенче асапланнӑ чӑваш сӑвӑҫӗ тиран вилсессӗн ҫеҫ ирӗке тухать. Анчах сывлӑха асапсем ҫисе янӑ… Вӑл икӗ ҫул ытларах ҫеҫ астивет ирӗклӗх сывлӑшне. 1957 ҫулхи ҫӗртмен 9-мӗшӗнче тӑван Аслӑ Арапуҫӗнче акатуйра пулать, халӑх пултарулӑхӗн ушкӑнӗсен-маттурӗсен ӗҫне хаклакан ушкӑнра ӗҫлет, кунӗпе хӗвел айӗнче, пӑлхану-хавхалану та хӑй ӗҫне тӑватех ӗнтӗ… Тепӗр кунне… Юлашки сӑмахӗсем ҫапларах пулнӑ теҫҫӗ: «Хӑйӗн тӑван ҫӗрне таврӑнса вилекен телейлӗ».
Шупашкарти Карл Маркс урамӗнчи 26-мӗш ҫурт ҫинче — асӑну хӑми. Шӑпах ун умне чӗрӗ чечексем хучӗ те ӗнтӗ паян миттаҫӑсен пӗр ушкӑнӗ.
Митинга Митта хунтин (фончӗн) ертӳҫи, пӗтӗм тӗнчери Абдӳлхак Хамид Тархан поэзии премийӗн лауреачӗ Илле Иванов ертсе пычӗ. Унта Митта премийӗн лауреачӗсем Евгений Турхан (Тутарстан), ЧР тава тивӗҫлӗ актриси Надежда Кириллова, филологи ӑслайӗсен докторӗ Василий Пушкин, Лидия Ковалюк сӑвӑҫ, чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн хисеплӗ элтеперӗ Олег Цыпленков, Ангелина Медведева вӗрентекен, филологи ӑслайӗсен кандидачӗ Виталий Станьял сӑмах каларӗҫ.
Пуш уйӑхӗн 30-шӗнче Питӗр хулинче Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине асӑнса Чӑваш ҫамрӑкӗсен инициативлӑ ушкӑнӗ каҫ ирттерчӗ. Мероприятин спонсорӗсем ООО «Иннопель» (Мускав) тат ЗАО «Ренейссанс констракшн» (Питӗр) пулчӗҫ.
| ПУШ | 25 |
Ҫулсерен чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче поэзи каҫӗ иртет. Кӑҫал ӑна Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ. Вӑл пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче иртрӗ.
Ҫунса пӗтмен хут тӗркисемпе, ал ҫырӑвӗсемпе илемлетнӗ сцена вилӗмсӗр поэтӑн тумхахлӑ та йывӑр шӑпине аса илтереҫҫӗ. Кирпӗч татки ҫинчи ҫурта ҫути М. Ваҫлейӗн манӑҫми ӗҫ-хӗлне «палӑртать». Каҫӑн пӗрремӗш пайӗнче студентсем Митта сӑввисенчен йӗркеленӗ лейтмотивпа паллаштарчӗҫ. Унта поэтӑн чунне уҫса паракан хайлавсене кӗртнӗ. Виҫӗ номинаципе тупӑшрӗҫ студентсем. Митта Ваҫлейӗн сӑввине вуласа 2-мӗш курсри Лилия Воробьева мала тухрӗ. «Ытти поэтсен сӑввине чи лайӑх вулакан» ята 2-мӗш курсри Марина Михайлова тивӗҫрӗ. Хӑй сӑввине вуласа 3-мӗш курсри Александр Антонова ҫитекенни пулмарӗ. Поэзи каҫне килнӗ хӑнасем те Альбина Юрату, Станислав Сатур, Марина Карягина, Атнер Хусанкай – парӑмра юлмарӗҫ.
Паян Чӑваш Енре Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине паллӑ тӑваҫҫӗ.
Сӑвӑҫ ҫуралнӑ районта ку куна халалласа тӗрлӗ мероприятисем ирттереҫҫӗ — литература каҫӗсем, кӗнеке куравӗсем, пултарулӑх тӗлпулӑвӗсем.
Шупашкарта вара асӑну каҫӗ иртрӗ, унта сӑвӑҫ пултарулӑхӗпе тӗплӗнрех паллашма тата сӳтсе явмашкӑн ҫыравҫӑсем, сӑвӑҫсем, журналҫӑсем, вӗрентевҫӗсемпе вӗренекенсем пухӑнчӗҫ. Мероприяти валли ятарлӑ «Хӗнпе хӗрсе туптаннӑ сасӑм. Каллех ян хурҫӑ пек таса!…» курав та хатӗрленӗ. Куравра хӑнасем сӑвӑҫ пурнӑҫӗпе, унӑн пултарулӑхӗпе паллашма пултарчӗҫ. Митта Ваҫлейӗ кирки ӳкернӗ фильма та хӑнасене кӑтартрӗҫ.
Митта Ваҫлейӗ нумай ҫыншӑн вӗрентӳҫӗ пулнӑ. Геннадий Айхи те ӑна хӑйӗн вӗрентевҫи тесе шутланӑ.
Ҫитес вӑхӑтра Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫулӗ ҫитӗ. Ҫавна май пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Турхан ялӗнчи тӗслӗх вулавӑшӗнче вырӑнти шкулта 5-мӗш класра вӗренекен ачасем хушшинче «Пултарулӑхӗ – халӑх пуянлӑхӗ…» ятлӑ пӗлӳ сехечӗ иртрӗ.
Вулавӑш заведущийӗ Шелякова А.В. ачасене «Чунри черченлӗхӗн чечекӗ» кӗнеке куравӗпе, Митта Ваҫлей кун-ҫулӗпе паллаштарчӗ.
Ачасем Митта Ваҫлейӗн «Ҫӗршӑвӑм пилле ман чуна» ярӑмри сӑввисене вуларӗҫ. Уйрӑмах «Сиктермерӗн мана кӗленче сӑпкара», «Ҫуралнӑ ҫӗршывра» сӑввисем вӗсене кӑмӑла кайрӗҫ.
+0.3 °C